I Am Mannes

Een roerige week in de hoofdstad der Drenthen, met als uiteindelijke uitkomst dat de Gemeenteraad van Assen een knoop doorhakt: de zwarte hond Mannes komt op het nieuwe Stationsplein van Assen te staan. Niet om wat hij is (want daar gaat politiek niet over) maar om hoe het ging. Ik betoog dat het beter was geweest om anders te beslissen. Niet om de inhoud of de procedure, maar om de (onhoudbare) belofte die Mannes is.

 

Over het feit dat een aantal culturele notabelen zich actief bemoeid heeft met een internationaal aanbestedingsproces dat volgens de regels is verlopen wil ik me niet meer druk maken, aangenomen moties nemen geen keer. Nog wel ter overweging: waar begin maart in de regionale media door één der notabelen werd verzucht “Ik vind dat de politiek niet over de keuze van kunst moet gaan”, is dat precies wél wat er in de Gemeenteraadsvergadering van 16 maart is gebeurd. Nadat het College de (procedureel correcte) optie had benut om niet te gunnen (een optie waarvan ook de geselecteerde beoordelingscommissie op voorhand op de hoogte was), heeft de Raad ingegrepen. Maar ondanks dat de Raad niet van de gang van zaken bij een internationale aanbesteding op de hoogte was en niet wilde of kon begrijpen wat de wethouder erover vertelde, is haar wil wel degelijk wet en dus komt Mannes er.

 

Dan maar eens de gedachten laten gaan over een aantal zaken die College, kunstenaar en selectiecommissie voor Assen wensen. Zaken die in het verlengde liggen van het wereldberoemde ‘I Amsterdam’ object dat jaarlijks miljoenen keren wordt bezocht en gefotografeerd. De foto’s gaan de wereld over en fungeren als uithangbord voor Amsterdam. En natuurlijk zijn de Amsterdammers zélf ook blij met dat fysieke en virtuele uithangbord voor hun stad.

 

Mannes zal Assen op vergelijkbare manier op de kaart zetten voorspelt het kunstenaarscollectief Nio en Serafijn, dat het beeld ontwierp. Maar ik geloof dat deze belofte nooit zal worden waargemaakt. Een simpel stuk Asser boerenverstand is alles wat ik meebreng om te laten zien waarom ik denk dat Mannes ons teleur zal stellen. Geen gestudeerde opvatting over kunst in de openbare ruimte, de tijdgeest en vernieuwing. Daarvoor ben ik niet toegerust. Voor de volledigheid: deze column is geheel op eigen titel en kracht geschreven. Because I care. Als geboren en getogen Assenaar.

 

Ten eerste: Mannes is te groot om mee op de foto te gaan. Het beeld wordt zes meter hoog volgens kunstenaar Maurice Nio. Dus, even redenerend vanuit het perspectief van een (smart phone) camera, iets waarvan ik vind dat iedereen met een camera het zou moeten kunnen: Als je dichtbij staat, past de hond niet in het beeld. Of je fotografeert hem van onderen. Gevolg: onderkin van Mannes in beeld, en je eigen onderkin erbij want je kijkt naar beneden. Ook een risico: Mannes vervormt in de foto zozeer dat je niet kan zien wat het is. En als je dit oplost door veraf te gaan staan, is de hond wel helemaal in beeld, maar ook de rest van het stationsplein of de aangrenzende bebouwing. Weg imposante aanblik.

 

Ten tweede: Mannes is te zwart om mee op de foto te gaan. De smart phone is de toegang tot het zichtbaar maken van Mannes en Assen op het internet. In de meeste smart phones probeert de camera het gemiddelde licht te vinden en zal de grote Mannes goed belichten, waarna de selfie-maker erop staat als wordt hij of zij aangeschenen door een schijnwerper. Gevolg wederom: slechte foto, prullenbak. Vooral niet delen. Alternatief ben je zelf groter in beeld en zal de smart phone jou goed belichten, waarna Mannes een vormloze zwarte schaduw van zichzelf zal zijn. Wie zijn smart phone goed onder de knie heeft of een fotocamera meebracht maakt nog een kans om een goede foto van Mannes te schieten, de anderen kiezen aan het eind van de Stationsstraat alsnog voor een selfie met Bartje. Zonder onderkin en beter belicht.

 

 

Ten derde: gezien de oriëntatie van Mannes op het Stationsplein (iets waarvan ik vermoed dat het deel uitmaakt van het ontwerp, je kan hem niet zomaar even omdraaien zonder dat kunstenaarscollectief Nio en Serafijn het daarmee eens is), zal de aangrenzende bebouwing in de foto dus nooit het nieuwe stationsgebouw zijn. Als je de hond van opzij fotografeert (Mannes kijkt dan niet in de camera) is er zelfs helemaal geen gebouw te zien want het omheinde gat van de tunnelingang ligt achter Mannes. Als je Mannes (ondanks je onderkin) toch in de camera wilt laten kijken, vind je de twee decennia oude kantoorpanden van Alescon en Accare in de achtergrond, maar niet het nieuwe stationsgebouw.

 

 

Ten vierde: het is al eerder opgemerkt, Mannes is een wees. Al voordat hij wordt geboren is de hond zonder ouders. Assen heeft niets met zwarte honden, en Nederland ook niet. Er is geen associatie van zwarte honden met Assen. Nu is het dus aan het Stadsbestuur om Assen de Stad van Zwarte Honden te laten worden. En als we dat niet willen, moeten we accepteren samen dat Mannes nooit voor Assen gaat doen wat zijn maker belooft.*

 

Laten we eens kijken waarom Mannes van Assen niet het Amsterdam van Drenthe zal maken. Nu wordt het toch nog iets ingewikkelder.

Het beeld ‘I Amsterdam’ heeft in ieder geval één associatielaag minder: je kan de letters lezen, en ook is het woord ‘Amsterdam’ een beeldmerk op zich. Waar het woord ‘Assen’ toch al niet de kracht van een beeldmerk heeft, voegt de kunstenaar er óók nog een associatielaag aan toe, namelijk ‘Assen’ staat gelijk aan ‘zwarte hond’. De woordbeeld-associatie tussen ‘Mannes’ en ‘Assen’ is leuk gevonden (als je niet laaggeletterd of dyslectisch bent, zoals bijna tienduizend Assenaren) , maar ook als je die woordassociatie prominent maakt in je communicatie, is er een stap te maken van ‘Mannes’ naar ‘zwarte hond’.

 

Het beeld ‘I Amsterdam’ heeft met de rode letters ook ‘I Am’ prominent in beeld. Het benadrukt de essentie van de selfie: ‘Ik ben, ik ben hier, ik ben in Amsterdam’. Allemaal manifestaties van het zelf die door een afbeelding met een zwarte hond niet worden opgeroepen, hoe hard je het ook wilt. Als zodanig is het ‘I Amsterdam’ beeld een fiks uithangbord voor wie niet of nooit in Amsterdam is geweest, de foto’s zijn een totaalbeeld met aantrekkingskracht. ‘Ik ben, ik ben in Amsterdam, er zijn mooie gebouwen en ruimte en blauwe luchten’.

 

Wie een foto met Mannes maakt, zal zenden: ‘ik ben bij een zwarte hond en ik heb een onderkin’, of ‘ ik ben bij een zwarte hond en kantoren’ of ‘ik ben in Assen bij het station en een zwarte hond kijkt me met de nek aan’. En dat is vooropgesteld dat de foto lukt. De kans op een gelukte foto is in ieder geval het grootst als het géén zonnig weer met blauwe luchten is. Bij grijs weer en vlak licht. Wanneer het saai weer is, zeg maar.

 

Op zich al niet uitnodigend. Wat dan met de treinreizigers, die niet van een foto afhankelijk zijn maar fysiek in Assen aanwezig zijn, al is het slechts voor een paar minuten? Waar het station als blikvanger dient voor wie met de trein langs of naar Assen komt, staat de hond erachter. Reizigers die niet uitstappen zullen dóór het station heen moeten kijken om te zien wat erachter staat. Reizigers die wel uitstappen zullen de hond met Assen associëren.

 

Voor wie wel uitstapt en door het station naar de stad loopt, is Mannes een interessante ontmoeting. Maar die ontmoeting kan niet worden gedeeld met anderen als er geen goede foto-gelegenheid is.

 

Kijk naar de artist impression bij dit artikel: de hond en het gebouw versterken elkaar niet. Een krachtige afbeelding van de hond heeft ofwel een leeg plein als achtergrond, ofwel een rij kantoorgebouwen. Een krachtige afbeelding van het station heeft géén sta-in-de-weg zwarte hond ervoor. 

 

 

Positiviteit zit in mijn systeem en ik vertik het om de kop te laten hangen. Ik hoop van harte dat Mannes nog door de bevolking wordt geadopteerd. Dan heeft Assen tenminste nog iets. En over tien jaar krijgen we een nieuwe kans!

 

Op 11 september 2018 werd Mannes geplaatst bij het NS-station in Assen.

UPDATE nr.1: Helaas blijkt Mannes inderdaad op de verkeerde plek te worden geplaatst, zoals ik in bovenstaand artikel uit maart 2017 al voorspelde. Gemiste kans qua zichtbaarheid voor Assen… 

UPDATE nr.2:  Er wordt voor de legitimering van Mannes verwezen naar het feit dat hij ‘bijzonder’ is, zoals valt te lezen op de website www.overmannes.nl. Ook daar weer de toezegging dat Mannes een selfie-gelegenheid zl creëren. Da’s dus onwaarschijnlijk.

UPDATE nr.3: er wordt verwezen naar de legende over Mannes die een hellehond zou zijn die betrokken was bij het ontstaan van Assen. Dat verhaal is ná het besluit van de gemeenteraad bedacht door Bernd Otter, journalist van het Dagblad van het Noorden. Juíst omdat er geen verband was tussen Mannes en Assen… 

 

*Naschrift: Mannes heeft wel een stiefouder. De ontwerper van het nieuwe stationsgebouw heet De Zwarte Hond (een architectenbureau gevestigd in Groningen, Rotterdam en Keulen, maar niet in Assen)… Deze associatie dient u dus weer te vergeten.